Janieke de Bruin-Mollenhorst geeft in 2021 in Tilburg haar proefschrift de liedtitel Time to Say Goodbye’ mee. Zij borduurt verder op de theorie over muziek in het opbouwen van een blijvende band en geeft aanwijzingen voor de volgorde in de afscheidsdienst. Bijvoorbeeld om dit lied aan het eind te laten horen als mensen langs de kist lopen.
Wij raden bij een kerkelijke dienst aan om aan eind een lied te kiezen dat helpt om op te staan en in beweging te komen. Zoals Lichtstad met de paarlen poorten. Het heeft een vrolijke sfeer en sluit ook aan bij wat de ‘hersenprofessor’ Erik Scherder ons leert. Muziek bereikt via de oren de hersenen maakt dat je in beweging komt. De aanmaak van stresshormonen wordt geremd en pijn verzacht. Muziek kan werken aan verlichting en herstel.
Muziekpsycholoog Waldie Hanser promoveert in 2022 in Tilburg op een onderzoek naar de keuze van muziek bij uitvaarten. Hij laat ons zien dat popliedjes die niet over sterven gaan, zoals Mag ik bij jou, passages hebben die achterblijvers helpen. Hij stelt zelfs dat muziek de meest belangrijke bron van troost is in vergelijking met andere kalmerende gedragingen.
Hanser sluit ook aan bij wat De Bruin al in 2016 ontdekt over muziekkenmerken. Bij liederen moeten we letten op de toonsoort waarin ze gecomponeerd zijn. Elke toonsoort raakt aan bepaalde gevoelens. Willen nabestaanden verdriet omzetten in vreugde dan helpt het lied Zo zal het zijn. Het lied The Rose zorgt bij de behoefte om minder pijn te voelen.
Kennis over de reden waarom een componist een bepaalde stuk heeft geschreven heeft ons ook geholpen. Wat drijft Mozart bij het Lacrimoso in zijn Reqiuem, of spoort Verdi aan in zijn Dies Irea. De Enigma variaties van Edward Elgar hebben we pas als troostend begrepen toen we daar meer over zijn gaan lezen. Duidelijk wordt waarom muziek beter helpt om gevoelens te bereiken dan woorden.
Achterblijvers voelen nogal eens dat huilen zo maar overgaat in lachen. Pedagogische kennis over huilen of lachen helpt ons om te begrijpen dat het een soort instinctief gedrag is waaraan uiting moet worden gegeven. Muziek helpt de rouwende om dat te doen. Maar het helpt ook de omstanders, samen huilen of lachen om Anna Paulona geeft verbinding
Kennis over het verschijnsel menselijke waarneming heeft ons geholpen om te begrijpen waarom muziek bij het vertonen van dia’s helpt. De aanwezigen kijken dan niet alleen met hun ogen, ze komen ook dichter bij hun gevoel. Belangrijk om dia’s te combineren met verschillende muziekfragmenten zoals Voor haar en Father en Friend.
Door Harry Tijssen, bijdragend schrijver Sluijmer & Van Olst Uitvaartverzorging
