Het overlijden van een dierbare is een van de meest aangrijpende gebeurtenissen in een mensenleven. Ineens staan we voor de taak om onszelf en daarmee ons hele leven aan te passen aan het feit dat een dierbare definitief afwezig is. Ieder rouwproces is anders en iedereen verwerkt een verlies op zijn eigen manier: voor sommigen helpt het om het proces te herkennen, anderen zijn geholpen met concrete tips en aanbevelingen.
De vijf fasen van rouw
Volgens Elisabeth Kübler-Ross, een Zwitserse psychiater, zijn er vijf fasen te onderscheiden in het rouwproces. Het is belangrijk om te beseffen dat u deze fasen niet per se hoeft te doorlopen. Ieder rouwproces is immers persoonlijk en uniek. Zo kan het bijvoorbeeld voorkomen dat u een fase overslaat of de fasen niet in de omschreven volgorde doormaakt.
-
Ontkenning
Ontkenning is een van de sterkste afweermechanismen in ons brein. Een persoon die zich in deze fase bevindt, beschermt zichzelf door middel van de (gedeeltelijke) afwijzing van de werkelijkheid. Soms blijft men hangen in deze fase. In dat geval is het belangrijk om hiervoor professionele hulp te zoeken. Aan het einde van de ontkenning, volgt een zoektocht naar de werkelijkheid: wat is er gebeurd? Wie is hier schuldig aan?
-
Woede
De laatste vraag leidt vaak de fase van boosheid in. Tijdens deze fase ervaart een persoon afkeer tegen wat er is gebeurd, waarop woede volgt. Het is niet ondenkbaar dat men tijdens deze fase oncontroleerbaar huilt of schreeuwt. Naast boosheid op de wereld en op God, kan er ook een gevoel van wraak ontstaan. In dit geval zoekt men de schuld buiten zichzelf. Zo kan iemand heel boos doen op zijn familieleden of op hulpverleners. Deze fase is voor onschuldigen vaak lastig te begrijpen. Realiseert u zich te allen tijde dat u niet de schuld in uw eigen schoenen hoeft te schuiven. De woede is vaak tijdelijk en komt voort uit een psychologisch verdedigingsmiddel. Door op zoek te gaan naar de schuldige, hoeft men niet meer te denken aan het verlies en het verdriet.
-
Het gevecht aangaan
Op een gegeven moment merkt men dat woede niet langer helpt. Het is tijd voor actie. Een persoon die zich in deze fase bevindt, stelt zichzelf doelen of doet (loze) beloftes. Ook in deze fase is het belangrijk om de situatie in de gaten te houden: neem iemand tegen zichzelf in bescherming en raadpleeg op tijd professionele hulp. Een wereldreis maken lijkt onschuldig, maar het stalken van een ex is dat al een stuk minder.
-
Depressie
Als het verdriet niet meer te ontkennen is en de doelen niet behaald zijn, volgt een fase van terneergeslagenheid. Men voelt zich hierin machteloos en sluit zich vaak af voor contact met de buitenwereld. Het lijkt alsof het nooit meer goed komt: alle pogingen om het verdriet een plek te geven, zijn mislukt.
-
Aanvaarding
Toch volgt er altijd een dag waarin nabestaanden het verdriet accepteren. De waarheid is niet langer te bestrijden. In deze fase zoekt men langzaam toenadering tot de wereld. Men legt nieuwe contacten en haalt oude contacten aan. De fase van aanvaarding betekent niet dat men iemand niet meer mist. Het betekent slechts dat men probeert het leven in te richten zonder de dierbare om zich heen.
Rouwverwerking tips
Het rouwproces is, zoals u ziet, ontzettend ingewikkeld. Iedereen bewandelt hierin zijn eigen pad. Toch zijn er een aantal tips die we iedereen mee willen geven. Een goed rouwproces bevordert immers de manier waarop u de nieuwe werkelijkheid weet in te richten.
-
Neem rust
Uw hersenen sturen uw hele lichaam aan. Dat vergt ontzettend veel energie, zeker als ze ondertussen ook druk bezig zijn met rouwverwerking. De rouwperiode is voor het lichaam ontzettend zwaar. Daarom is het belangrijk om genoeg rust te pakken. Mocht u ’s nachts bijvoorbeeld niet goed kunnen slapen, dan raden we aan om ook overdag een rustmoment in te bouwen. Zo kunt u denken aan een uur rusttijd na de lunch, waarin u extra energie verzamelt voor het vervolg van de dag.
-
Praat erover
Tijdens de rouw lijkt het alsof u er alleen voor staat. Het kan zelfs voorkomen dat uw sociale contacten verwateren. Daarom is het belangrijk om over uw gevoelens te praten met anderen. Praat niet alleen over de verdrietige momenten, maar denk vooral ook aan de mooie momenten die jullie samen hebben beleefd.
-
Gun uzelf de tijd
Het heeft geen zin om het rouwproces te willen versnellen. Uw hersenen nemen, onbewust, altijd de tijd om het verlies van een dierbare te verwerken. In het begin weet u nog niet hoe u met het verlies om moet gaan. Acceptatie komt met de tijd, maar dan moet u daarvoor wel de tijd nemen.
-
Vraag om hulp
Geen enkel mens is gemaakt om in zijn eentje de weg van het leven te bewandelen. U kunt immers niet zelf over alle obstakels heen. Laat anderen weten hoe u zich voelt en, belangrijker nog, vraag om hulp als u deze nodig heeft. Uw omgeving staat klaar om u te helpen, maar weet vaak niet hoe ze dat kunnen doen. Laat weten wanneer je ze nodig hebt, maar wees ook duidelijk wanneer u liever even rust heeft.
-
Besef de gevolgen
Het overlijden van een dierbare is nooit eenvoudig en het gemis zal voor altijd blijven. Het is daarom belangrijk om te accepteren dat een dierbare er niet langer is, terwijl u de mooie herinneringen opslaat in uw hart.
