Het overlijden van een dierbare is een van de meest aangrijpende gebeurtenissen in een mensenleven. Ineens staan we voor de taak om onszelf en daarmee ons hele leven aan te passen aan het feit dat een dierbare definitief afwezig is. Ieder rouwproces is anders en iedereen verwerkt een verlies op zijn eigen manier: voor sommigen helpt het om het proces te herkennen, anderen zijn geholpen met concrete tips en aanbevelingen.
Rouwen is niet een proces met een begin en een eind
Lange tijd dachten we dat rouwen een proces is met een begin en een eind, Elisabeth Kübler-Ross bedacht ooit een theorie over rouwen naar aanleiding van haar interviews met stervende mensen. Daarin ging het om het loslaten van je eigen leven, als een soort eindpunt van rouwen.
Jammer genoeg is deze theorie daarna ook meteen toegepast op de nabestaanden. Alsof wij de stervende ook los moeten laten, net of die helemaal uit ons leven verdwijnt. Maar in onze gedachten en gevoelens mogen we een band bewaren met de overledene. Daarover gaat een nieuwere en betere theorie.
Rouwen is slingeren tussen verliezen en herstellen
Theoretisch staat het duale proces ontwikkeld door Stroebe en Schut centraal. Rouwen is een heen- en weergaan tussen verliezen en herstellen. Loslaten van maar ook een nieuwe relatie opbouwen met de overledene.
In het algemeen begint rouwen met bezig te zijn met de overledene. Hoe verliep het sterven, wat was jullie band, welke dingen ga je missen. Je kijkt naar oude foto’s, vraagt je af hoe je dierbare zou hebben gereageerd op bepaalde situaties. Waarin ben je tekortgeschoten in de relatie. Een grote hoeveelheid emoties komt los. Prettige herinneringen maar ook pijnlijk verlangen. Je probeert de ander vast te houden, maar merkt dat die je ontglipt. Het is lopen op twee benen na de dood van een dierbare. Met je ene been in de wereld van verlies en met je andere been in de wereld die gewoon doordraait. Herstellen is meer bezig zijn met je zelf en met de veranderingen die zijn ontstaan. Hoe krijg je een nieuwe identiteit als je geen echtgenote bent van. Hoe zorg je als man dat je niet eenzaam wordt zonder je vrouw. De rouwende moet nieuwe dingen ondernemen, afleiding van rouw zien te vinden. Ook daarbij komen emoties los. Angst dat je het niet zult redden. Maar ook opluchting dat het lijden voorbij is. Ervaren dat er nieuwe ruimte komt.
Rouwverwerking tips
Het rouwproces is, zoals u ziet, ontzettend ingewikkeld. Iedereen bewandelt hierin zijn eigen pad. Toch zijn er een aantal tips die we iedereen mee willen geven. Een goed rouwproces bevordert immers de manier waarop u de nieuwe werkelijkheid weet in te richten.
-
Neem rust
Uw hersenen sturen uw hele lichaam aan. Dat vergt ontzettend veel energie, zeker als ze ondertussen ook druk bezig zijn met rouwverwerking. De rouwperiode is voor het lichaam ontzettend zwaar. Daarom is het belangrijk om genoeg rust te pakken. Mocht u ’s nachts bijvoorbeeld niet goed kunnen slapen, dan raden we aan om ook overdag een rustmoment in te bouwen. Zo kunt u denken aan een uur rusttijd na de lunch, waarin u extra energie verzamelt voor het vervolg van de dag.
-
Praat erover
Tijdens de rouw lijkt het alsof u er alleen voor staat. Het kan zelfs voorkomen dat uw sociale contacten verwateren. Daarom is het belangrijk om over uw gevoelens te praten met anderen. Praat niet alleen over de verdrietige momenten, maar denk vooral ook aan de mooie momenten die jullie samen hebben beleefd.
-
Gun uzelf de tijd
Het heeft geen zin om het rouwproces te willen versnellen. Uw hersenen nemen, onbewust, altijd de tijd om het verlies van een dierbare te verwerken. In het begin weet u nog niet hoe u met het verlies om moet gaan. Acceptatie komt met de tijd, maar dan moet u daarvoor wel de tijd nemen.
-
Vraag om hulp
Geen enkel mens is gemaakt om in zijn eentje de weg van het leven te bewandelen. U kunt immers niet zelf over alle obstakels heen. Laat anderen weten hoe u zich voelt en, belangrijker nog, vraag om hulp als u deze nodig heeft. Uw omgeving staat klaar om u te helpen, maar weet vaak niet hoe ze dat kunnen doen. Laat weten wanneer je ze nodig hebt, maar wees ook duidelijk wanneer u liever even rust heeft.
-
Besef de gevolgen
Het overlijden van een dierbare is nooit eenvoudig en het gemis zal voor altijd blijven. Het is daarom belangrijk om te accepteren dat een dierbare er niet langer is, terwijl u de mooie herinneringen opslaat in uw hart.