Muziekpsycholoog Waldie Hanser promoveerde aan de Tilburgse Universiteit. De laatste jaren is daar veel onderzoek gedaan naar de betekenis van muziek bij uitvaarten. De Universiteit heeft zelfs de Funeraire Academie opgericht, een platform waar wetenschap en uitvaartbranche elkaar opzoeken in hun belangstelling voor omgang met de dood. Religieuze, spirituele, culturele, sociale en individuele aspecten krijgen aandacht.
Luister hieronder.
Het was al bekend uit eerder onderzoek van deze Universiteit dat nabestaanden uit de muzieklijsten van uitvaartondernemingen liederen kiezen die geliefd zijn bij de overledene. Of die herinneringen oproepen aan het leven van hun vader of moeder.
In 2023 kwam Waldie Hanser nog weer met nieuwe ontdekkingen. Hij vond dat familieleden ook liederen kiezen die voor henzelf belangrijk zijn. Historici signaleren dat de dood steeds vaker wordt gezien als een bijna ondraaglijk afscheid van de geliefde. Het ontroerende lied van singer-songwriter Maaike Ouboter ‘Dat ik je mis’ is daar een voorbeeld van. Zij zingt “ik moet nu alleen. En houd me vast als het nodig is in gedachten en ik zoek je in alles om mij heen….”
Hoe gaan we anno 2024 om met de dood? Het gaat nog steeds om goed afscheid nemen. Maar er is ook een tendens om de uitvaartplechtigheid groots aan te pakken met live muziek en een borrel na afloop. Houdt dat in dat we doodgaan beheersbaar proberen te maken met nieuwe muziek en rituelen?
Popmuziek is tegenwoordig een vanzelfsprekend onderdeel van ons leven. Bij uitvaarten speelt deze muziek een steeds belangrijker rol. Uitvaartondernemingen laten op hun websites voorbeelden van muziekfragmenten zien en maken daar zelfs hitlijsten van. Maar wat voor bijdrage willen we daarmee leveren. Hoever willen we gaan met het aanbieden van emotionele liedjes die verwoorden wat nabestaanden zelf niet kunnen uiten? Begrijpen de mensen die uit belangstelling naar de plechtigheid komen daar iets van?
Hitlijsten hebben ook nadelige kanten. Van Waldie Hansen leren we dat gezocht wordt naar liederen waarin precies dat ene stukje passende tekst zit. Het gaat om het lenen van de goede muziekfragmenten. Wij van Sluijmer & Van Olst maken regelmatig de balans op van de gekozen liederen. Dat levert liederen op die samen een soort top-tien kunnen vormen. Meer dan 60 % van de lijst bestaat echter uit eenmalig gekozen liederen. Dat lijkt ons ook goed, want dat wijst erop dat we echt bezig zijn met een persoonlijke liederenkeuze. Iedere uitvaart is immers uniek.
Alles samenvattend:
Als Sluijmer & Van Olst hebben een combinatie van de volgende drie doelen voor ogen:
Door Harry Tijssen, bijdragend schrijver Sluijmer & Van Olst Uitvaartverzorging
26 maart 2024 verschenen in Nunspeet HaH
Hendrik van Olst
Als uitvaartverzorger proef ik de behoefte bij nabestaanden aan passende muziek. Tijdens de uitvaartplechtigheid gaat het in toespraken vaak over het leven van de overledene. Maar voor de liederen zoeken mensen naar teksten die iets zeggen over de toekomst. Hoe wil je de ander blijven liefhebben. In deze aflevering laat ik u zien hoe populaire en Nederlandstalige muziek zich daarvoor laten lenen.
Op onze website staan liederen als ‘Breng me naar het water’ van Marco Borsato. Hij heeft dit lied geschreven voor mensen die iemand verliezen aan de dood. Een ander lied van hem gaat nog een stapje verder. In ‘Doe wat je altijd deed’ geeft Borsato aan dat je na een huilbui ineens in de lach kunt schieten. Zijn advies is houd je dan niet in voor mij. Beide liederen zijn geschikt voor een uitvaart.
De muziekpsycholoog Waldie Hanser van de Tilburg University heeft onderzoek gedaan naar de troostende eigenschappen van begrafenismuziek. Hij bevestigt wat wij van Sluijmer & Van Olst ook ervaren. Dat nabestaanden in hun liederen zoeken naar een blijvende verbinding met de overledene.
‘Stay with me in the morning’ van Vicky Brown is een lied dat vaak gekozen wordt. Het gaat over hopeloos verliefd op iemand zijn. Over niet meer los kunnen komen van de ander. Eigenlijk geen begrafenislied, maar nabestaanden herkennen zich blijkbaar wel in de woorden. Het is een lied dat geleend kan worden voor de uitvaartplechtigheid.
Muziekpsycholoog Hanser vroeg zich af of alle muziek kan troosten. Zijn onderzoek toont aan dat nabestaanden zich vooral geaccepteerd willen voelen in hun verdriet. Een lied als ‘Mag ik dan bij jou zijn’ van Claudia de Brij wordt nogal eens aangedragen. Zij vraagt zich af of ze bij jou mag schuilen als het oorlog wordt, als het onweert, maar ook als ze moet huilen. Blijkbaar is dat iets wat nabestaanden ook willen. Dus eveneens een lied dat geleend kan worden.
Over lenen van muziek gesproken, dat is ook wat mensen aanspreekt in The Passion. Wilt u meer weten over onze manier van zorgen voor passende muziek, scant u dan de QR-code op onderstaand plaatje en lees op onze website een verdiepend verhaal.
De volgende aflevering gaat over het karakter van de muziek. Hoe moet die klinken wil het troostend zijn. In welke toonsoort moet het staan, welk tempo moet het hebben.
Muziek biedt na een uitvaart blijvende troost en helpt nabestaanden om de herinnering aan hun dierbaren levendig te houden, biedt ruimte voor emoties die soms moeilijk te bereiken zijn, en creëert momenten van gedenken en verbinding—een helende kracht die de leegte verzacht en blijft steunen op de weg van verlies en rouw.
